Пісьменнік дабрыні і шчырасці

(літаратурны сцэнарый, прысвечаны 80-годдзю з дня нараджэння пісьменніка Янкі Галубовіча)

На сцэне стаіць журнальны столік з крэсламі. У абрамленні вышываных ручнікоў вісіць партрэт пісьменніка. Гучыць мелодыя беларускай народнай песні “Перапёлачка”.

Чытальнік:

Ад свяціла нараджаецца світанне,

У пячорах чорных – прывіды злых слоў,

Некаханне нараджае некаханне,

Ад нянавісці не родзіцца любоў.

Абыякавасць дасць парасткі знявазе,

Забуяе поле зайздрасці хлуснёй.

Каб пражыць свой век і годна, і ў павазе

Будзь зычлівым і з чужымі, і з раднёй

I вядучы: Янка Галубовіч нарадзіўся 26 мая 1942 ў в. Пранчэйкава Маладзечанскага раёна Мінскай вобласці ў сялянскай сям’і.

II вядучы: Скончыў Глыбоцкае вучылішча механізацыі. Працаваў у родным калгасе трактарыстам. Паспытаў у свой час і цалінны хлеб.

I вядучы: Потым быў Мінскі эканамічны тэхнікум і факультэт журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Служба ў СавецкайАрміі.

II вядучы: Безумоўна, не варта выкідваць з біяграфіі пісьменніка і гады працы на трактарным заводзе ў Рубцоўску, на заводзе сілавых паўправадніковых вентыляў (пасля “Электрамодуль”) у Маладзечне. А яшчэ ж былі разнастайныя пасады ў савецкіх і дзяржаўных установах роднага горада.

I вядучы: З маладых гадоў цягнула яго і да літаратурнай творчасці. Наведваў літаратурныя пасяджэнні, якія існавалі пры абласной газеце “Чырвоны сцяг”, потым стаў актыўным ўдзельнікам літаратурнага гуртка “Купалінка”, што працаваў пры маладзечанскай газеце “Святло камунізму”(цяпер “Маладзечанская газета”).

II вядучы: Пісаў вершы, допісы на разнастайную тэматыку, лірычныя замалёўкі, што змяшчаў на старонках як мясцовага, так і сталічнага друку. Ягоныя апавяданні і абразкі загучалі на хвалях рэспубліканскага радыё. Яго ахвотна публікавалі такія перыядычныя выданні як “Полымя”, “Маладосць”, “Вясёлка”, штотыднёвік “Літаратура і мастацтва”, ды багата іншых выданняў.

I вядучы: Як неаднаразова падкрэсліваў сам пісьменнік, для творчасці няма сюжэтаў лепшых, чым тыя, якія створаны жыццём, самой прыродай.

II вядучы: Праўда, не кожнаму дадзена заўважыць, увогуле ўбачыць. Бачыць у звыклым, паўсядзённым незвычайнае – гэта Божы дар.

І вядучы: І такой асаблівасцю валодаў Янка Галубовіч. Як шматразова падкрэсліваў сам пісьменнік у многіх інтэрв’ю, тэмы напісаных казак і апавяданняў, адрасаваных у першую чаргу для дзяцей школьнага ўзросту, распрацоўваў на аснове сваіх назіранняў, бываючы ў ваколіцах роднага Пранчэйкава, дзе нарадзіўся і вырас, мясцінах, знаходжанне ў якіх выклікала хваляванне душы, сардэчную акрылёнасць.

Чытальнік:

Мой лёс, як і ва ўсіх, –

то слёзна хмарыць,

То сонейка праб’ецца

праз імглу…

Як дыхаю

Як думаю

Як мару, –

Я так пішу.

II вядучы: І ўвогуле, Янка Галубовіч быў заўсёды ў руху. Неаднаразова яго можна было сустрэць з рукзаком, з кошыкам ці з вудаю на чыгуначным маладзечанскім вакзале, калі ён спяшаўся на “ціхае паляванне” або рыбалку.

Чытальнік:

Чаромхі водар, белы вэлюм саду,

Зязюлі шэрай ціхае “ку-ку”

І шум дажджу за сценкай роднай хаты

Я праз жыццё ў сэрцы пранясу.

Люблю свой край

І гэты сіні вечар

За хатай – васільковую мяжу.

І цёплы верш,

Як цёплы хлеб той з печы

На белы ліст паперы палажу.

I вядучы: Любіў Янка Галубовіч непаўторна-цудоўныя краявіды ў наваколлях Насілава, Крыніцы, Татаршчызны. З ахвотаю ехаў на раку Ушу, а іншы раз на Вілейскае вадасховішча, у Ізабеліна, каб пахадзіць ляснымі сцежкамі, сабраць ягад ці грыбоў, слухаць шэпт чаротаў, шум ветру ў вяршалінах прыбярэжных кустоў і дрэў, плёскат дзікіх качак.

II вядучы: Умеў Янка Галубовіч бачыць, чуць, назіраць, акаймляючы жыццёвыя факты, цікавыя і непаўторныя імгненні, падгледжаныя самім або пачутыя ў ходзе сустрэч ці размоў з суразмоўцамі ў час вандровак па мілай і любай сэрцу Маладзечаншчыне.

I вядучы: Потым усе вандроўкі-назіранні выліваліся на старонкі дзіцячых і анімалістычных кніг. І мусіць не памыляемся, калі скажам, што пісьменніцтва – гэта прызванне і дар Божы.

II вядучы: Янка Галубовіч – аўтар больш як чатырнаццаці кніг для дзяцей і дарослых. Друкаваўся ў дваццаці пяці калектыўных зборнікаў і чытанках.

I вядучы: Паміж іншым, урыўкі з яго твораў і цалкам творы ўключаны ў школьныя падручнікі па беларускай мове для другіх, трэціх і чацвертых класаў.

IІ вядучы: А кніга, што выдадзена выдавецтвам “Пачатковая школа” і мае назву “Дзівосы роднай прыроды”, складзена з лепшых апавяданняў, казак, назіранняў, што выходзілі ў свет у розныя гады.

I вядучы: У зборніку – 65 апавяданняў, звыш трыццаці павучальных казак. Кніга прызначана для маленькіх чытачоў і іх дарослых бацькоў.

II вядучы: У сваіх светлых і добрых творах аўтар усхвалявана, псіхалагічна дакладна апісвае сваіх сучаснікаў, якія імкнуцца ў жыцці да ўзвышанага, да тых мясцін, дзе нарадзіўся і расце яго маленькі чытач.

II вядучы: У маленькага чытача і падлетка пры дапамозе кароткіх лірычных замалёвак, часта перасыпаных прыказкамі і прымаўкамі аб працалюбстве і гультайстве, уменні прызнаць дапушчаную памылку, уменні сябраваць, разумець адзін другога, прыходзіць, калі неабходна, на дапамогу, выручаючы сябра ў бядзе, пісьменнік выклікае пачуцці шчырасці, спагады, неабыякавасці.

ІІ вядучы: Ёсць у творчасці Янкі Галубовіча апавяданні пра Вялікую Айчынную вайну. З болем у сэрцы пісаў пісьменнік пра вайну у Афганістане. Багата, вобразна і дакладна распавядае пра жыццё сучаснай яму беларускай вёскі. Унікальныя і яскравыя ў яго апавяданні аб прыродзе. Павучальныя і мудрыя яны ў яго атрымоўваюцца, з заўсёды пацешнымі звычкамі звяроў і птушак. Таму так лёгка, са смакам чытаюцца, западаюць у душу.

І вядучы: На такую адметную асаблівасць творчасці Янкі Галубовіча (літаратурны псеўданім Баравы) звяртаюць увагу многія літаратурныя крытыкі, рэцэнзенты. Пра яго кнігі пісалі такія вядомыя ў літаратурных колах пісьменнікі як Алесь Марціновіч, Віктар Гардзей, Аляксандр Хазянін.

ІІ вядучы: На яшчэ адну адметную рысу яго творчасці хочацца звярнуць асаблівую ўвагу. Яе сутнасць заключаецца ў тым, што бадай у кожным сваім творы прысутнічае сам аўтар, як адна з дзеючых асоб.

І вядучы: Падглядзеўшы ў жыцця нязначныя выпадковасці: карцінку-абразок, факт або группу фактаў, што кранулі сэрца ўражлівага чалавека, ён, здольны да абагульнення, стварае займальныя і памятныя сюжэты, якія надоўга западаюць у нашу ўдзячную памяць.

Чытальнік:

Тваё каханне – поўня, а не сонца,

Яно не асвятляе, не пячэ,

Яго святло ў душу маю цячэ

І напаўняе радасцю бясконцай.

Яно не парушае мой спакой,

Мой розум не высушвае знямогай,

Цячэ праз лёс мой ціхаю ракой,

У месячным святле прамой дарогай.

ІІ вядучы: У кожнай з кніг Янкі Галубовіча: “Зязюля дзетак шукала”, “Янотавы абяцанкі”, “Чаму мядзведзь бярозавіка не любіць”, “Пяюць жаваранкі”, “У бары на світанку”, “Гронка каліны” ды іншых, – напісаных душэўна, шчыра і пранікнёна – вялікі павучальны

патэнцыял.

І вядучы: У творчым спісе празаіка ёсць творы рознажанравыя – гэта і дэтэктыўныя аповесці “Стрэл за дзвярыма”, “Вяселля не будзе”, што былі выдадзены ў выдавецтвах друкарні “Перамога” і “Парадокс” і псіхалагічна-дакладныя апавяданні, што ўвашлі ў зборнік “Пяюць жаваранкі”. А ёсць жа яшчэ сваеасаблівы каляндар прыроды, што выйшаў пад красамоўнай назвай “Ад студзеня да студзеня”.

ІІ вядучы: У сваіх творах аўтар заўсёды выступае як добры сябар, суразмоўца, спагадлівы і шчыры таварыш. У яго казках, анімалістычных апавяданнях вельмі да месца, без залішняга акцэнту і маралізатарства прыводзяцца правераныя стагоддзямі народныя прыкметы: салавей спявае ноччу ў час дажджу – будзе цёплы сонечны дзень; вясенні дзень год корміць; хто халадку шукае, той узімку галадае; хто стараецца, той і мае; у хараства вады не нап’ешся…

І вядучы: Пісьменнік умее здзіўляцца сам, парадавацца незвычайнаму ў жыцці і гэтыя свае пачуцці перадаць свайму чытачу.

ІІ вядучы: Вобразна, метафарычна, кароткай ёмістай і дакладнай фразай умее пісьменнік намаляваць запамінальную “карцінку-абразок” з жыцця прыроды ці чалавека, якія потым застаюцца ў душы маленькага чалавека, становяцца сэнсам яго жыцця.

І вядучы: Бо ўся творчасць Янкі Галубовіча была скіравана на фарміраванне і ўзвышэнне Чалавека-Асобы. Сам светлай і шчырай душы пісьменнік хацеў, каб і на чытача яго творы аказвалі такі самы дабратворна-светлы ўплыў і ўздзеянне. І ў шмат чым яму гэта ўдалося.

ІІ вядучы: А сваё творчае крэда ён сфармуляваў у час аднаго з інтэрв’ю, якое даў незадоўга да сваёй заўчаснай смерці: “Хацелася б, каб дарослыя чыталі мае кнігі сваім хлопчыкам і дзяўчынкам. І нешта з імі пад час такіх чытанняў абмяркоўвалі, нешта тлумачылі

ім, акцэнтуючы ўвагу на такія чалавечыя якасці, як сумленнасць, прыстойнасць, сціпласць, вучылі іх умець слухаць і чуць іншага чалавека, выклікаючы тым самым любоў да бліжняга, да роднага краю, напаўняючы іх маладзенькія душы пазітыўнымі эмоцыямі…”

І вядучы: Прайшло шмат гадоў са дня смерці Янкі Галубовіча, а памер ён 19 снежня 2014 года і пахаваны ў в.Дубрава на Маладзечаншчыне, а яго кнігі жывуць сярод сваіх чытачоў і вучаць дабру, праўдзе і справядлівасці, што так было характэрна для ўсёй творчасці пісьменніка.

Чытальнік:

Паглядзі – які цудоўны гэты свет!

Паглядзі – іскрынкі росныя ў траве.

Паглядзі – бяздоннае неба, россып зор,

А на лугах – травяна-кветкавы ўзор,

Паглядзі – як светла ў лесе ад бяроз…

Вось гэты цуд табе і мне даруе лёс.

М. КАЗЛОЎСКІ, супрацоўнік аддзела бібліятэчнага маркетынгу

ДУК “Маладзечанская цэнтральная раённая бібліятэка імя Максіма Багдановіча”

Крыжаванка “Прарода і жывёлы”

Пытанні:

Па гарызанталі: 3. Нос замёрз, змерзлі вушы, да нас прыйшоў ... траскучы. 4. Хоць малы ён, часам з кулак, але ў руку не возьмеш ніяк. 6. Зялёная, пухнатая на свята да нас прыйшла? 7. Як называецца смала сасны? 9. Беленькі ствол, зялёныя косы. Кудзеркі раскінула, звесіўшы завушніцы. 11. З зямлі прабіваецца і далей цячэ? 12. У поле зялёным круг блакітны. Варушыцца, плешчацца, на поле не выліваецца?

Па вертыкалі: 1. Белы, як цукар, з неба ляціць. Ног не мае, на зямлю спяшаецца. 2. Рук многа, а нага адна. 5. Якая птушка падкідвае свае яйка іншым птушкам? 8. Дрэва, з якога плялі абутак 10. Без рук, без ног, без голасу. Ляціць-бяжыць, як птушка?

Народныя прыкметы:

Устаўце прапушчаныя словы: Ліпень, балоціць,  лютым, урадлівы, Лістапад, матачка, чарніцы, Сакавік, сонца, дажджлівае, сушыць, гром.

Табліца “Лес”

Напішыце назвы раслін і жывёл на рускай і беларускай мовах