КРАЯЗНАЎЧЫ КАЛЯНДАР на 2025 год
1490г. – нарадзіўся Сымон Будны, беларускі асветнік, першадрукар
1495г. – першае ўпамінанне ў пісьмовых крыніцах вёскі Маркава
1700г. – пачалося будаўніцтва Троіцкага касцёла ў в. Беніца
1765г. – нарадзіўся Міхал Клеафас Агінскі, вайсковы і палітычны дзеяч Рэчы Паспалітай, кампазітар, выдавец і мемуарыст
1830г. – у Маладзечна пачала працаваць першая афіцыйна зарэгістраваная паштовая станцыя
1830г. – нарадзіўся Іван Канаржэўскі, адмірал расійскага флота, флотаводзец
1885г. – адчыніліся школы граматы ў Мароськах, Вяжуцях, Готкавічах, Баярах красненскіх
1890г. – нарадзіўся Юзя Шчупак(І.І.Сайкоўскі), паэт нашаніўскага перыяду, актор
1910г. – нарадзіўся Зміцер Крачкоўскі, мастак, мемуарыст
1930г. – нарадзіўся Уладзімір Калачык, Герой Сацыялістычнай працы, былы дырэктар саўгаса ў в.Заскавічы
1935г. – нарадзіўся Яўген Шыраеў, доктар тэхнічных навук, прафесар
1940г. – утварэнне Маладзечанскага раёна(15.01.1940)
1940г. – на тэрыторыі былых заходніх абласцей Беларусі створаны раённыя, гарадскія і пасялковыя Саветы
1940г. – 25 красавіка адбыліся выбары дэпутатаў у Вярхоўны Савет БССР ад заходніх абласцей Беларусі, а 15 снежня – выбары ў мясцовыя Саветы
1945г. – адкрыццё гармалзавода
1945г. – з г.Вілейка ў Маладзечна перавезена абласная бібліятэка(цяпер – Цэнтральная раённая бібліятэка імя М.Багдановіча)
1945г. – Купалаўскі мемарыяльны запаведнік “Вязынка”, філіял Дзяржаўнага літаратурнага музея Янкі Купалы – 80 гадоў з часу заснавання
1945г. – была адчынена сярэдняя чыгуначная школа № 22, якая пазней была пераўтворана ў СШ №7
1950г. – у весцы Сычавічы пачала працаваць першая на Маладзечаншчыне міжкалгасная электрастанцыя
1950г. – пачалося будаўніцтва торфабрыкетнага завода “Беразінскае”, а разам з ім – аднайменнага пасёлка
1950г. – адкрыццё сярэдняй школы №3 у г.Маладзечна
1950г. – адкрыццё Маладзечанскай дзіцячай спартыўнай школы
1960г. – адкрыццё маладзечанскага палітэхнічнага тэхнікума(цяпер – палітэхнічны каледж)
1960г. – пачала працаваць сярэдняя школа №6
1960г. – арганізацыя Маладзечанскай эксплуатацыйнай канторы па газасіфікацыі
1960г. – арганізаваны Народны ансамбль песні і танца “Спадчына” Маладзечанскага Палаца культуры
1965г. – адкрыццё сярэдняй школы №8
1970г. – уведзены ў эксплуататыю камбінат будаўнічых матэрыялаў
1970г. – пачала працу аўтаматычная міжнародная тэлефонная станцыя
1970г. – у г. Маладзечна адкрыты спартыўны комплекс “Маладосць”
1970г. – даў першую прадукцыю завод сілавых паўправадніковых вентыляў(цяпер – ААТ “Электрамодуль”)
1980г. – пачаліся работы па ўзвядзенню завода парашковай металургіі
1985г. – пачаў працу Радашковіцкі керамічны завод
1990г. – створаны Мінскі абласны тэатр лялек “Батлейка”(г.Маладзечна)
КРАЯЗНАЎЧЫ КАЛЯНДАР на 2024 год
1434 г. – першае ўпамінанне ў афіцыйных крыніцах вёскі Палачаны
1549 г. – упершыню ў дакументах згадваецца замак у Радашковічах
1549 г. – першая згадка Радашковіч як горада
1554 г. – першае ўпамінанне ў пісьмовых крыніцах в.Беніца
1569 г. – Радашковічы атрымала Магдэбургскае права
1704 г. – у в. Беніца пабудаваны касцёл Найсвяцейшай Тройцы (помнік архітэктуры эпохі барока)
1804 г. – у в. Дубравы узведзены касцёл Нараджэння Найсвяцейшай Дзевы Марыі
1819 г. – у гэтым годзе вядомы выдавец, гісторык, публіцыст, бібліёграф Леанард Ходзька становіцца сакратаром у Міхала Клеафаса Агінскага
1824 г. – нарадзіўся Юльян Бакшанскі, паэт, публіцыст, кіраўнік паўстання на Маладзечаншчыне ў 1863 годзе
1 чэрвеня 1834 г. – нарадзіўся Вераніцын Канстанцін Васільевіч, выкладчык Маладзечанскай настаўніцкай семінарыі, аўтар паэмы “Тарас на Парнасе”
22 лістапада 1864 г. адкрыццё Маладзечанскай настаўніцкай семінарыі, першай навучальнай установы такога тыпу на тэрыторыі Расійскай імперыі
1869 г. – пабудавана Свята-Троіцкая царква ў в. Лебедзева
4 студзеня 1869 г. – нарадзіўся Ядвігін Ш. (А.І.Лявіцкі), адзін з пачынальнікаў беларускай прозы, публіцыстыкі, драматургіі
16 жніўня 1869 г. – памерла Габрыеля Пузына, пісьменніца, уладальніца маёнтка ў в.Гарадзілава
16 жніўня 1874 г. – нарадзіўся беларускі грамадскі і культурны дзеяч, заснавальнік беларускай гімназіі ў Радашковічах Уласаў Аляксандр Мікітавіч
1889 г. – пабудавана Свята-Пакроўская царква ў в. Краснае
1889 г. – пабудавана кардонная фабрыка ў в. Раёўка
19 сакавіка 1889 г. – нарадзіўся Самцэвіч Васіль Андрэевіч, выпускнік Маладзечанскай настаўніцкай семінарыі, навуковец у галіне беларускага мовазнаўства
6 красавіка 1894 г. – нарадзіўся Пуроўскі Канстанцін Васільевіч, выпускнік Маладзечанскай настаўніцкай семінарыі, музычны дзеяч Беларусі
Снежань 1904 г. – памёр Зянон Цівінскі, вядомы на Маладзечаншчыне доктар-акуліст
1904 г. – нарадзіўся Раман Семашкевіч, вядомы мастак, ураджэнец мястэчка Лебедзева
30 снежня 1904 г. – нарадзіўся Зэлік Аксельрод, вядомы яўрэйскі паэт, які пісаў на ідыш, ураджэнец г. Маладзечна
1909 г. – нарадзіўся Янка Давідовіч, вядомы педагог, грамадскі і культурны дзеяч, сябра Міксіма Танка
24 снежня 1914 г. – нарадзіўся Маркаў Фёдар Рыгоравіч, адзін з кіраўнікоў партызанскага руху на Маладзечаншчыне і Вілейшчыне, Герой Савецкага Саюза, Ганаровы грамадзянін г. Маладзечна
1914 г. – выйшла кніга дырэктара Маладзечанскай настаўніцкай семінарыі Апанаса Ярушэвіча “Молодечно и его учебные заведения. До пятидесятилетия Молодечненской учебной семинарии 1864-1914, Вильно,1914 ”
1914 г. – выйшаў зборнік апавяданняў Ядвігіна Ш. (А.І.Лявіцкага) “Васількі”
1919 г. – у Маладзечна была адчынена першая беларуская пачатковая школа
24 снежня 1924 г. – нарадзіўся вядомы партыйны і культурны дзеяч, заслужаны работнік культуры Беларусі Ляшковіч Вячаслаў Антонавіч
26 красавіка 1929 г. – г. Маладзечна атрымаў статус горада
26 ліпеня 1929 г. – нарадзіўся пісьменнік Сымон Белы
Верасень 1939 г. – у Маладзечна пачала выходзіць газета “Чырвоны сцяг”
1939 г. – адчынілася сярэдняя школа № 1
2 лістапада 1939 г. – Маладзечанскі р-н і г. Маладзечна далучаны да БССР
1939 г. – памёр Мікалай Кладніцкі, ураджэнец Маладзечна, загадчык кафедры эпідэміялогіі 1-га Маскоўскага медыцынскага інстытута, доктор медыцыны, прафесар
2-5 ліпеня 1944 г. – Маладзечаншчына была вызвалена ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў
1944 г. – адчынілася сярэдняя школа № 7 у г.Маладзечна.
Верасень 1944 г. – г. Маладзечна атрымаў статус абласнога цэнтра
28 лістапада 1944 г. – нарадзіўся Сарока Рыгор Сымонавіч, вядомы музычны дзеяч Беларусі, Заслужаны работнік культуры Беларусі
1949 г. – адкрыццё Маладзечанскай дзіцячай музычнай школы
1949 г. – створаны калгас імя Я.К упалы ў Палачанах
1954 г. – адкрыццё сярэдняй школы №4 у г.Маладзечна
1 сакавіка 1954г. – 65 гадоў з часу заснавання ААТ “Маладзечнамэбля”
15 жніўня 1954 г. – памёр Драздовіч Язэп Нарцызавіч, мастак, пісьменнік, выкладчык малявання ў Радашковіцкай беларускай гімназіі імя Ф. Скарыны
1959 г. – выйшла першая прадукцыя Маладзечанскага станкабудаўнічага завода
31 ліпеня 1959 – 60 гадоў з часу заснавання Мінскага абласнога краязнаўчага музея (адкрыты 26.04.1964)
1959 г. – адкрыццё Маладзечанскага ўлікова-планавага тэхнікума (цяпер каледж)
1959 г. – выйшла п’еса Івана Козела “Папараць-кветка”
1964 г. – адкрыццё Маладзечанскага медыцынскага вучылішча
8 снежня 1969 г. – памерла Ванда Лявіцкая, пісьменніца, перакладчык, ураджэнка Радашковічаў, дачка Ядвігіна Ш. (А.І.Лявіцкага) і жонка вядомага мовазнаўца Я. Лёсіка
1974 г. – адкрыццё Маладзечанскага вытворчага аб’яднання птушкагадоўлі ў в. Аляхновічы
1979 г. – створана Беларускае вытворчае аб’яднанне мастацкай керамікі ў г.п. Радашковічы
1979 г. – адкрыццё сярэдняй школы № 11 г. Маладзечна
1979 г. – заснавана Народная студыя выяўленчага мастацтва ў п. Беразінскае
1979 г. – выйшла кніга Міколы Капыловіча “Засада”
1984 г. – заснаваны хор ветэранаў “Надзея”, які працуе пры Доме культуры чыгуначнікаў
1984 г. – пачаў сваю работу Домабудаўнічы камбінат у п. Чысць
1984 г. – выйшла кніга Генадзя Каханоўскага “Адчыніся, таямніца часу”
1984 г. – 35 гадоў з пачатку дзеяння Маладзечанскага завода парашковай металургіі
1994 г. – адчынены філіял Дзяржаўнага музея гісторыі беларускай літаратуры ў в. Гарадок
1994 г. – 30 гадоў з часу адкрыцця Філіяла літаратурнага музея М. Багдановіча ”Фальварак Ракуцёўшчына”
15 студзеня 1994 г. – памер Генадзь Аляксандравіч Каханоўскі, вядомы культурны і грамадскі дзеяч, доктар гістарычных навук, старшыня Беларускага краязнаўчага таварыства.
10 кастрычніка 2014 г. – памерла Вікторыя Чырвонцава, арганізатар аддзялення дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва музычнага вучылішча імя М.К. Агінскага
2014 г. – выйшаў зборнік вершаў Таццяны Сапач “Раннія вершы: факсімільнае выданне”
19 снежня 2014 г. – памёр Янка Галубовіч, член СП Беларусі, ураджэнец в. Пранчэйкава Маладзечанскага раёна
КРАЯЗНАЎЧЫ КАЛЯНДАР на 2023 год
1388г. – у грамаце князя Дмітрыя Корыбута згадваецца г. Маладзечна
1443г. – першае ўпамінанне ў пісьмовых крыніцах вёскі Хажова
1443г. – першая згадка ў афіцыйных дакументах Гарадзілава
1453г. – першае ўпамінанне ў летапісах в. Дубровы
1503г. – першае ўпамінанне ў пісьмовых крыніцах мястэчка Краснае
1593г. – 430 гадоў з дня смерці Сымона Буднага (1530-1593), беларускага асветніка, друкара, філосафа, які жыў і працаваў у Хоўхлаве
1813г. – была заснавана Беніцкая школа, дзе часта бываў М.К.Агінскі і працаваў філосаф і культуролаг П.Монтвіл
1833г. – нарадзіўся Бенядзікт Дыбоўскі, беларускі заолаг, прыродазнаўца, урач, член-карэспандэнт Акадэміі навук СССР, які паходзіў з маёнтка Адамарын каля Дубраваў
1838г. – нарадзіўся Уладзіслаў Дыбоўскі, беларускі вучоны-мінеролаг, які паходзіў з маёнтка Адамарын каля Дубраваў
1863г. – стараннямі дачкі беларускага драматурга В.Дуніна-Марцінкевіча Камілы ў Гарадку была адчынена школа
1863г. – 4 красавіка каля вёскі Свечкі загінуў кіраўнік паўстанцкага атрада нашага рэгіёна Юльян Бакшанскі
1868г. – памёр Кастусь Тышкевіч, беларускі гісторык, археолаг, краязнаўца, які нейкі час жыў у Дзякшнянах
1873г. – пабудаваны першы чыгуначны вакзал у Маладзечне
1873г. – праз Маладзечна пракладзена Лібава-Роменская чыгунка
1883г. – памёр Юльян Гарайн, беларускі літаратар, мемуарыст, падарожнік, які нарадзіўся ў Радашковічах
1888г. – 135 гадоў бровару ў Яхімоўшчыне
1893г. – нарадзіўся педагог, грамадскі дзеяч, пасол у польскі сейм ад насельніцтва Заходняй Беларусі, адзін з выкладчыкаў Радашковіцкай беларускай гімназіі імя Ф.Скарыны Язэп Гаўрылік
1903г. – у Радашковічах жыў і працаваў памочнікам судовага следчага Янка Купала
1903г. – з гэтага года ў Гарадзілаве загадчыкам двухкласнага народнага вучылішча працаваў Андрэй Посах, сябра Я.Купалы
1913г. – сіламі беларускага тэатральнага гуртка ў Радашковічах была пастаўлена п’еса Я.Купалы “Паўлінка”
1923г. – у Плябані, недалёка ад Краснага, на магіле паўстанцаў была ўстаноўлена надмагільная пліта
1923г. – з гэтага года ў Радашковічах жыў і працаваў Браніслаў Тарашкевіч, беларускі філолаг, грамадскі і палітычны дзеяч, кіраўнік Беларускай сялянска-работніцкай грамады ў Заходняй Беларусі
1928г. – у свет выйшла кніга Г.Пузыны “У Вільні і ў літоўскіх дварах”, у якой шмат звестак датычыцца мясцовага маёнтка пісьменніцы ў Гарадзілаве
1928г. – нарадзіўся Іван Козел, беларускі пісьменнік, які паходзіў з вёскі Канчаны.
1938г. – у гэтым годзе загінуў Сымон Рак-Міхайлоўскі, вядомы дзеяч нацыянальна-вызваленчага руху ў Заходняй Беларусі, таленавіты педагог і кампазітар, ураджэнец в.Максімаўка, што на Маладзечаншчыне
1948г. – заснаванне сельскай бібліятэкі аг.Хажова
1948г. – заснаванне сельскай бібліятэкі аг.Хоўхлава
1948г. – была адчынена філія Літаратурнага музея Янкі Купалы ў Вязынцы.
1948г. – з’явіліся літаратуразнаўчыя публікацыі М.Ермаловіча ў маладзечанскай абласной газеце “Сталінскі шлях”
1948г. – нарадзіўся беларускі мастак Юрась Герасіменка-Жызнеўскі
1948г. – адчынілася музычнае вучылішча імя М.К.Агінскага ў Маладзечне
1948г. – адкрыццё фабрыкі народнай творчасці ў Маладзечне
1953г. – у гэтым годзе была адчынена Гарадзілаўская сярэдняя школа
1953г. – адкрыццё Беразінскага Дома культуры
1958г. – выйшла другая кніга літаратурна-мастацкага альманаха “Нарач”, які выходзіў у Маладзечне
1958г. – у часопісе “Маладосць”(№4) была надрукавана драма І.Козела “Папараць-кветка”(асобнае выданне ў 1958 годзе)
1963г. – адкрыццё музычнай школы ў пасёлку Беразінскае
1963г. – адкрыццё Маладзечанскага народнага тэатра
1963г. – асобным выданнем выйшла п’еса І.Козела “Над хвалямі Серабранкі” (аўтарская назва”Канчане – суседзі мае”)
1968г. – у Гарадзілаве быў устаноўлены помнік 70 землякам, якія загінулі, змагаючыся за Радзіму.
1968г. – выйшаў першы зборнік апавяданняў члена Саюза пісьменнікаў Беларусі М.Капыловіча “Скрозь жывуць людзі”, які з 1983 года жыў у Маладзечне
1978г. – у вёсцы Дубравы на будынку мясцовай школы была ўстаноўлена мемарыяльная шыльда, прысвечаная Б.Дыбоўскаму.
1983г. – выйшла кніга Г.Каханоўскага “У родным краі”, прысвечаная жыццю і дзейнасці М.Багдановіча
1983г. – у Ракуцёўшчыне праведзена першае свята паэзіі, прысвечанае Максіму Багдановічу, якое стала традыцыйным
1988г. – заснаванне літаратурна-краязнаўчага клуба “Жывіца”, які працаваў пры Маладзечанскай цэнтральнай раённай бібліятэцы імя Максіма Багдановіча
1988 – у выдавецтве “Полымя ” выйшла кніга Г.Каханоўскага “Маладзечна і гістарычна-эканамічны нарыс”, прысвечанае 600-годдзю г.Маладзечна
1988 – у выдавецтве “Мастацкая літаратура” выйшаў літартурна-мастацкі каляндар “Кола дзён”, дзе адным з аўтараў, арганізатараў і ўкладчыкаў быў Г.Каханоўскі
1988 – з друку выйшаў гістарычна-краязнаўчы нарыс В.Ляшковіча “Камень пры дарозе”
1993 – свет пабачыў том беларускага фальклора “Спадчына маёй маці”, які падрыхтаваў і запісаў Уладзімір Зянько
1993 – выйшла кніга краязнаўча-літаратурнай публіцыстыкі “На бацькоўскай зямлі” Сымона Белага, педагога, журналіста, члена СП Беларусі, жыхара п.Радашковічы
2008 – пабачыла свет кніга Міхася Казлоўскага “Нашчадак слаўных крывічоў: эцюд да партрэта Адольфа Клiмовiча, чалавека i грамадзянiна”
2013 – з варштатаў друкарні выйшла кніга Тамары Бярэзінай “Карані і галіны: паэзія, проза”
2018 – пабачыла свет кніга выбраных твораў Юльяна Сергіевіча “За волю родных хат: паэзія, мемуары, эпісталярная спадчына”
Складальнік М.М.Казлоўскі